سال گذشته ارزش تجارت گل و گیاه در جهان ۲۵ میلیارد دلار بوده که از این میزان، ایران فقط ۶۰ میلیون دلار سهم برده است. و سهم شهرستان محلات نیز به‌عنوان یکی از مراکز تولید و صادرات گل و گیاه کشور ۱۲ میلیون دلار بوده است.
به‌طور قطع با توجه به ظرفیت‌های این شهرستان به لحاظ کیفیت خاک، شرایط جوی و نوع آب‌وهوا، محلات می‌تواند یکی از قطب‌های صادراتی گل و گیاه ایران به بازارهای جهانی باشد و سهم ایران را از این بازار به طور قابل‌توجهی افزایش دهد اما وجود برخی مشکلات ازجمله حمل‌ونقل و ترانزیت موجب شده تولیدکنندگان گل و گیاه در این شهرستان نه بتوانند در این عرصه به جایگاه مناسبی دست پیدا کنند و نه قادر به افزایش سهم ارزی ایران از بازار گل و گیاه جهان باشند. برای رفع مشکلات صادرکنندگان این حوزه دولت باید شرایط حضور تولیدکنندگان را در نمایشگاه‌ها تسهیل کند و تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار صادرکنندگان قرار دهد که صادرات بیشتری داشته باشند، همچنین آموزش تسهیل در امور واردات نهاده‌ها و ماشین‌آلات مرتبط را باید در دستور کار قرار دهند. این موضوعات از عواملی هستند که به بحث صادرات گل و گیاه هم کمک شایانی می‌کند.
صادرات گل و گیاه محلات
فرماندار شهرستان محلات می‌گوید: براساس آمار، سطح زیر کشت گل و گیاه در استان مرکزی ۱۰۰۰ هکتار است که از این میزان سهم شهرستان محلات حدود ۹۰۰ هکتار است. این گل‌ها در فضای بسته و فضای باز کشت و تولید می‌شوند. احمد سجادی در گفت‌وگو با می‌افزاید: یک شهرک گلخانه‌ای با عنوان شهرک دهکده گل محلات راه‌اندازی کردیم. مدت زیادی از راه‌اندازی این شهرک می‌گذرد اما ۵ فاز آن تاکنون به بهره‌برداری رسیده و به‌دلیل مشکل محدودیت آب هنوز این شهرک به‌طور کامل به بهره‌برداری نرسیده است. ۷۰۰ قطعه ۶هزار متر مربعی باید تبدیل به گلخانه شود و مابقی هم فضای عمومی برای رفت و آمد است. وی با بیان اینکه در این مجموعه (شهرک گلخانه‌ای) حدود ۷۰ درصد گل‌های شاخه بریده تولید می‌شود، تصریح می‌کند: به طور کلی گل‌ها به ۴ بخش آپارتمانی، شاخه بریده، باغچه‌ای و فضای سبز تقسیم می‌شوند. فرماندار شهرستان محلات ادامه می‌دهد: گل‌های آپارتمانی از سایر استان‌های کشور به شهرستان محلات فرستاده می‌شوند که با توجه به شرایط اقلیمی که در این شهرستان وجود دارد، نگهداری و بعد از مدتی به خارج از کشور و سایر استان‌های کشور صادر شوند. سجادی با بیان این مطلب که در ۵ ماه نخست امسال ارزش صادرات گل از محلات ۵ میلیون دلار بوده است، اظهار می‌کند: طبق آمار سال گذشته حدود ۱۲ میلیون دلار صادرات گل و گیاه داشتیم ولی در بسیاری از موارد صادرات گل‌ها در گمرک ثبت نمی‌شود به‌عنوان نمونه، از شهرستان محلات گل‌ها به سیستان و بلوچستان فرستاده می‌شود و از آنجا به پاکستان و افغانستان صادر می‌شود که این نوع صادرات در آمار گمرک ثبت نمی‌شود.
مشکل تولید پراکنده
فرماندار شهرستان محلات تاکید می‌کند: همچنین مشکل دیگر که در این زمینه وجود دارد، تولید پراکنده گل است یعنی هر فرد برای خودش گل تولید می‌کند، با وجود اینکه این شهرستان دو تعاونی گل و گیاه دارد اما شاهد تولید پراکنده این محصول هستیم. برای حمایت از صادرات دولت باید پرداخت مشوق‌های صادراتی و تسهیل در امور حمل‌ونقل به ویژه ترانزیت را در دستور کار قرار دهد.
توجه ویژه به بازاریابی
سجادی بیان می‌کند: موضوع دیگر بازاریابی است که به‌صورت کلی دولت باید انجام دهد، یعنی زمینه صادرات در خارج از مرزها به‌طوری فراهم شود که صادرکننده با خیال راحت به کشورهای هدف برود و فعالیت کند. همچنین امضای تفاهمنامه با یک کشور می‌تواند امور صادراتی را برای صادرکننده ما تسهیل کند. فرماندار شهرستان محلات اضافه می‌کند: حمایت دیگری که صادرکنندگان ما نیاز دارند حمایت برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی است، دوم شهریور امسال یک تور از محلات به مسکو فرستادیم و برای تامین غرفه متری ۲۰۰ دلار هزینه کردند، این هزینه برای صادرکنندگان سنگین است و دولت باید در این زمینه به آنها کمک کند که بتوانند حضور پررنگ‌تری در بازارها داشته باشند. وی با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که باعث شد در بازارهای بین‌المللی در زمینه صادرات گل و گیاه سهم کمتری داشته باشیم تحریم‌ها بود، تصریح می‌کند: گلی که تولید می‌شود کیفیت صادراتی مطلوبی ندارد و باعث شده تولید گل و گیاه ما ناشناخته بماند. همچنین به‌دلیل اینکه از فناوری روز استفاده نمی‌کنیم قیمت تمام‌شده محصول صادراتی ما بالاست، این عواملی که ذکر شد از عواملی هستند که برای افزایش صادرات در بازارهای هدف مهم هستند. فرماندار شهرستان محلات بیان می‌کند: همچنین در زمینه گل و گیاه تولید انبوه نداریم و تولیدها بسیار خلاصه شده هستند، مجتمع‌ها و شرکت‌های تعاونی تولید گل ندارند که قیمت‌ها کاهش پیدا کند، تولیدکننده‌های ما بیشتر سنتی هستند و باید تلاش کنند تولیدات‌شان را به بازارهای جهانی معرفی کنند تا بتوانند صادرات بهتری داشته باشند، صادرکنندگان در زمینه صادرات گل و گیاه به آموزش نیاز دارند.
نبود مسیرهای رسمی صادرات
رییس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی می‌گوید: یکی از قطب‌های تولید گل و گیاه کشور، شهرستان محلات است، مشکلات صادرکنندگان این حوزه بسیار زیاد است که یکی از مشکلات عمده‌ای که نه‌تنها محلات بلکه کل کشور با آن درگیر هستند این است که تولیدات ما خرد است، گلخانه‌های ۲ هزار متری داریم و این موضوع به ما اجازه نمی‌دهد در بازارهای جهانی ورود پیدا کنیم، به طور معمول توقع بازارهای جهانی سطح بالایی از تولید است که بتواند بسیاری از بازارها را پوشش دهد و در طول سال این عرضه را پاسخگو باشد. پژمان آزادی در گفت‌وگو با صمت می‌افزاید: موضوع دیگر بحث‌های کیفیتی و استانداردهای بسته‌بندی است که باید در این زمینه کیفیت گل را بالا ببرند و در زمینه بسته‌بندی آن تجدید نظر کنند که خوشبختانه این برنامه در حال انجام است ولی از لحاظ استاندارد سطح بالایی نداریم.
مشکلی به‌نام حمل‌ونقل
وی با بیان اینکه موضوع دیگر بحث حمل‌ونقل است ادامه می‌دهد: در زمینه حمل‌ونقل خروجی ساختار خوبی نداریم. به‌عنوان نمونه ماشین‌های ویژه حمل‌ونقل و یا فرآیندی که بتواند عبور و مرور گل و گیاه را آسان کند وجود ندارد. همان‌طور که می‌دانید گل محصولی حساس است و اگر قرار باشد مانند کالاهای دیگر با آن برخورد شود مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان به وجود می‌آورد. متاسفانه ما شاهد این اتفاق در کشور هستیم. رییس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی تصریح می‌کند: هنوز مسیرهای رسمی برای صادرات گل وجود ندارد، به همین دلیل برای صادرات با مشکل مواجه می‌شویم، همچنین برای مصرف داخلی تا ۴۰درصد ضایعات گل و گیاه داریم که آمار بسیار بدی برای کشور ما است. آزادی تاکید می‌کند: یکی از مشکلات دیگری که در زمینه صادرات گل وجود دارد این است که قیمت‌های ما قیمت‌های صادراتی و رقابتی در بعضی از حوزه‌های گل و گیاه نیست، یعنی قیمت تمام‌شده به‌دلیل سطح تولید پایین افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان نمونه شاید قیمت تمام شده یک شاخه گل رز در مقاسیه با کشوری مانند کلمبیا دو برابر باشد و این باعث می‌شود ما در بسیاری از حوزه‌ها نتوانیم صادراتی عمل کنیم.
راهکار رفع مشکلات
وی اظهار می‌کند: همه مشکلات این حوزه با افزایش سطح تولید و دخالت دادن فناوری‌های روز و نوین برطرف می‌شود چون از هر بعد که بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم کشور ما ظرفیت بالایی برای تولید دارد، اما متاسفانه در این حوزه سرمایه‌گذاری زیادی نشده است و اگر سرمایه‌گذاری شود و سطح واحدهای تولیدی افزایش پیدا کند به‌طور حتم روش‌های جدیدی هم اضافه خواهد شد و باعث می‌شود قیمت تمام شده گل و گیاه ما در بازارهای هدف رقابتی شود و بتوانیم راحت‌تر به این بازارها ورود کنیم. رییس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی بیان می‌کند: خوشبختانه اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده است، پژوهشکده گل و گیاه سعی کرده مشکلات این حوزه را تسهیل کند، همچنین با راهنمایی‌های علمی برای اینکه بتوانیم مسیر را به سمت نمایشگاه‌های بین‌المللی باز کنیم برنامه‌ریزی‌های فراوانی در نظر گرفته شده است. اعضای پژوهشکده گل و گیاه طی ۳ سال گذشته به همراه تعدادی از گلکارهای پیشرو در نمایشگاه‌های گل هلند و آلمان که از بزرگترین نمایشگاه‌های دنیا هستند، حضور پیدا کردند.
حضور در نمایشگاه‌های خارجی
آزادی اضافه می‌کند: همچنین بعد از حضور گلکارها در نمایشگاه‌های هلند و آلمان، قرار شد جمعی از گلکارهای محلات در نمایشگاه گل مسکو حضور پیدا کنند که در این زمینه دوم شهریور امسال برای نخستین‌بار محلات یک غرفه در نمایشگاه گل مسکو برگزار کرد که این امر با هماهنگی و همکاری پژوهشکده گل و گیاه انجام شد. این حضور گلکارها در نمایشگاه مسکو بسیار موفقیت‌آمیز بود. در این نمایشگاه گلکارها با ضعف‌هایی که در این زمینه داشتند آشنا شدند. رییس پژوهشکده ملی گل و گیاه زینتی خاطرنشان می‌کند: عمده کشورهای هدف محلات (در زمینه صادرات گل) عراق، آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان هستند، البته بازار بزرگ مسکو را هم در برنامه داریم، همکاران ما با این کشور در حال رایزنی هستند و بسیار خوشحال هستیم که یکی از بازارهای هدف ما در آینده بازار گل مسکو است.
نکته پایانی
به گفته کارشناسان، از دولت می‌خواهیم که صادرکنندگان این حوزه را کمک کند و ورود سرمایه‌گذاران خارجی را تسهیل کند، ما باید از کشورهایی مانند اکوادور، کلمبیا، کنیا و اتیوپی که در زمینه صادرات گل و گیاه پیشرو هستند یاد بگیریم چون یکی از رمزهای موفقیت این کشورها این بود که از سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی استفاده کردند. بنابراین لازم است به این حوزه توجه ویژه داشته باشیم و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی را توسعه دهیم.
